Przejdź do treści
Strona główna > Ulica Cechowa – centrum dzielnicy żydowskiej

Ulica Cechowa – centrum dzielnicy żydowskiej

Ulica Cechowa.

Od połowy XIX wieku do wybuchu II wojny światowej najwięcej mieszkańców pochodzenia żydowskiego zamieszkiwało na Dolnym Przedmieściu. Mówiono wówczas o dzielnicy żydowskiej, położonej pomiędzy obecnymi ulicami Barlickiego i Cechową. Ulica Cechowa stanowiła wówczas centrum gospodarcze i kulturowe dzielnicy. Mieściły się przy niej liczne warsztaty prowadzone przez żydowskich rzemieślników oraz siedziby wielu organizacji.

Ulica Cechowa.

fot. Ulica Cechowa, dawna Tempelstrasse w 2018 r.

W 1828 roku Cesarz Franciszek I wydał społeczności żydowskiej zezwolenie na budowę domu modlitwy. Jednak do jej realizacji doszło dopiero dziesięć lat później. Prace budowlane przy obecnej ulicy Cechowej 20 prowadzone były w latach 1838-1839, a ich koszt wyniósł około 7000 florenów. Mimo że wzniesiona nieruchomość była prywatnym domem modlitwy, społeczność żydowska traktowała go jak synagogę. W 1843 roku bielscy Żydzi zwrócili się do cesarza z prośbą o wyrażenie zgody na zainstalowanie w domu modlitwy organów. Zgodę taką otrzymali. W tamtym okresie ulica otrzymała nazwę Tempelstrasse, co znaczy Świątynna. Z biegiem lat pierwsza w Bielsku „synagoga” zwana Tempel okazała się za mała dla powiększającej się społeczności żydowskiej. Dlatego w 1881 roku pomiędzy obecnymi ulicami 3 Maja i Mickiewicza oddano do użytku nowy budynek synagogi.

Ulica Cechowa.

fot. Ulica Cechowa 20 – miejsce, gdzie znajdował się pierwszy żydowski dom modlitwy.

Na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych XIX wieku niedaleko bożnicy, w rejonie skrzyżowania obecnych ulic Cechowej i Wałowej, na terenie łąk i ogrodów nad rzeką Białą żydowscy przedsiębiorcy wznieśli jedne z największych fabryk włókienniczych w mieście. Przy Tempelstrasse 18 wybudowano graniczący z farbiarnią Arndta zakład apretury Samuela Brülla, nieopodal pod nr 22 wzniesiono fabrykę sukienniczą i farbiarnię firmy A. Popper’s Söhne & Latzko, a naprzeciwko fabrykę sukienniczą Schäffer & Goldschmid. Na północ od fabryki Poppera znajdowały się zabudowania i magazyny wielkiej firmy spedycyjnej Adolfa Brülla, do której od strony północnej przylegał teren przędzalni lnu Alberta Neumanna.

Ulica Cechowa.

fot. Ulica Cechowa 8. Podczas remontu elewacji 2007 roku, odkryto fragment napisu hebrajskiego reklamującego przedwojenną restaurację koszerną, znajdującą się w tym miejscu i prowadzoną przez Sali Lazar.

W 1862 roku przy ulicy Tempelstrasse 12 wzniesiono kamienicę według projektu Emanuela Rosta seniora dla pierwszego prezesa Izraelickiej Gminy Wyznaniowej, przemysłowca, właściciela kilku fabryk i finansisty Benjamina Holländera.

Dzielnica żydowska w Bielsku – Bielsko-Biała, ul. Cechowa, dawna Świątynna (Tempelstrasse)