Przejdź do treści
Strona główna > Plac Wolności – ofiary śmiertelne, demonstracje i zamieszki

Plac Wolności – ofiary śmiertelne, demonstracje i zamieszki

Plac Wolności.

Obecny Plac Wolności został wytyczony w latach osiemdziesiątych XVIII wieku i pierwotnie nosił nazwę Nowy Rynek lub potocznie był nazywany przez mieszkańców drugim rynkiem w Białej. Jego zabudowę stanowiły jednopiętrowe kamienice w stylu józefińskim. Plac pełnił również rolę rynku targowego. Handlowano na nim głównie drewnem i sprzętem gospodarczym. W 1890 roku nazwę Nowy Rynek zmieniono na plac Franciszka, na cześć cesarza Austrii Franciszka Józefa I. W kolejnych latach nastąpiły gruntowne zmiany w zabudowie placu. Dotychczasowe kamieniczki, zastąpiły secesyjne kamienice, a w miejscu starego zajazdu stanął hotel „Pod Czarnym Orłem”.

Plac Wolności.

fot. Plac Wolności w 2023 r.

W latach 1873–1939 w kamienicy pod Nr 2 funkcjonowała „Czytelnia Polska” – placówka będąca na przestrzeni lat siedzibą m.in: koła Towarzystwa Szkoły Ludowej, gniazda Towarzystwa Sportowego „Sokół”, Stowarzyszenia Zawodowego Robotników Manufakturowych i Fabrycznych oraz Rękodzielników, chrześcijańskich związków zawodowych, Konsumu Robotniczego oraz Sceny Robotniczej. Lokalizacja tych organizacji bardzo mocno wpłynęła na historię wydarzeń, które miały miejsce na placu, w tym wielu manifestacji polskiego ruchu narodowego i ruchu robotniczego. 23 kwietnia 1890 roku miała tu miejsce demonstracja robotnicza, która przerodziła się w antysemickie zamieszki. Podczas zamieszek z rąk wojska i żandarmerii austriackiej zginęło 11 robotników.

Tablica upamiętniająca pobyt Józefa Piłsudskiego na pl. Wolności.

fot. Tablica na budynku poczty, upamiętniająca pobyt w 1915 r. Józefa Piłsudskiego w Białej.

Stąd 26 sierpnia 1914 roku wymaszerował do Legionów Polskich, pierwszy oddział członków „Sokoła” pod wodzą Henryka Boryczki. W lutym 1915 roku na placu Józef Piłsudski odebrał defiladę I Brygady Legionów Polskich. Po przyłączeniu Białej do Polski w 1918 roku, nazwę placu zmieniono na plac Wolności. Po II wojnie światowej przestał on pełnić rolę placu targowego.

Nowy Rynek w Białej, plac Franciszka – Bielsko-Biała, plac Wolności