Przejdź do treści
Strona główna > Litografia Carla Bollmanna

Litografia Carla Bollmanna

Litografia Carla Bollmanna.

Do najcenniejszych źródeł ikonograficznych, ukazujących Bielsko i Białą w XIX wieku należy dzieło pochodzącego z Saksonii rysownika i grafika Carla Bollmanna, zatytułowane „Widok Bielska, Białej i okolicy”. Barwna litografia na papierze, o wymiarach około 54 cm x 70 cm pochodzi z 1865 roku, chociaż pierwotnie zakładano, że powstała w 1873 roku. Pomysłodawcą jej stworzenia był najprawdopodobniej litograf Eduard Klimek, który pod koniec 1859 roku otrzymał koncesję na prowadzenie zakładu litograficznego i drukarni w Bielsku, gdzie przeniósł się wraz z rodziną. Powodem jej powstania był bardzo prężny rozwój gospodarczy Bielska i Białej w połowie XIX wieku. Oba miasta awansowały wówczas do rangi trzeciego ośrodka branży wełnianej monarchii austriackiej oraz najważniejszego ośrodka włókienniczego na całym Śląsku, łącznie z jego pruską częścią. Litografia przedstawia panoramę miast Bielska i Białej, w ujęciu od strony obecnej ulicy Kazimierza Wielkiego. Dookoła centralnie wkomponowanej panoramy umieszczono widoki lokalnych fabryk, kościołów, gmachów użyteczności publicznej itp. Znalazły się na nich m.in.: bielski zamek, kościoły ewangelickie oraz katolickie Bielska i Białej, bielska strzelnica, gazownia, ewangelickie seminarium nauczycielskie, dworzec kolejowy w Bielsku oraz wiele fabryk. Jako reprezentantów przemysłu wybrano bielskie fabryki: G. Bathelta, G. Bauma, W. Häuslera, C. Hoinkesa, C.T. Förstera, C. Jankowskiego, G. Josephy’ego, C. Piescha, Sternickela & Gülchera, braci Wolf oraz bialskie: W. Lucasa, braci Tetschel, Schulza & Zipsera. Z okolicznych zakładów zaprezentowano fabryki: F. Strzygowskiego w Leszczynach, E. Zipsera w Mikuszowicach, S. Bathelta i braci Ribbert w Komorowicach Śląskich, J. Bartelemussa w Starym Bielsku, I. Bauma oraz braci Hensler w Wapienicy i F. Mänhardta w Kamienicy. Dzieło można było nabyć w bielskiej księgarni Zamarski & Fröhlich za cenę 2 florenów i 50 krajcarów.

Litografia Carla Bollmanna.

Litografia: Ansicht von Bielitz und Biala mit Umgebung. Autor: Carl Bollmann. Wydawca: E. Klimek, Bierlitz. Rok: 1865. Źródło: Wikimedia Commons. Domena: publiczna.

Do zbiorów bielsko-bialskiego muzeum trafił egzemplarz niepełny, zawierający centralną część. Przekazana w 1958 roku przez Miejską Radę Narodową w Bielsku-Białej grafika pozbawiona była ilustracji dokoła panoramy, tytułu i sygnatur. Najprawdopodobniej był to wynik dokonanej po lutym 1945 roku cenzury, która usunęła niemieckojęzyczne elementy. Kompletne dzieło Carla Bollmanna zachowało się w zbiorach Morawsko-Śląskiego Muzeum Regionalnego w Klosterneuburgu koło Wiednia. Dzięki staraniom Stanisława Oczki, wieloletniego dyrektora miejskiego muzeum, w latach sześćdziesiątych XX wieku do Bielska-Białej trafiły z Klosterneuburga fotokopie brakujących ilustracji.

Litografia Carla Bollmanna – Bielsko i Biała w XIX wieku.