Pod koniec XIX wieku władze miejskie w Białej podjęły decyzję o budowie nowego ratusza. W ich ocenie budynek ratusza funkcjonujący przy ówczesnym placu Józefa był zbyt skromny i niewystarczający dla rozwijającego się miasta. Środki finansowe na inwestycję zapewniła Komunalna Kasa Oszczędności w Białej – Städtische Sparkasse.
Karta pocztowa: Gruss aus Biala. Rathaus. Autor: b.d. Wydawca: H. Jenkner. Rok: 1904. Źródło: Archiwum Allegro. Domena: publiczna.
W lutym 1894 roku dyrekcja Kasy ogłosiła konkurs architektoniczny na projekt nowego gmachu. Jego głównym założeniem było zaprojektowanie gmachu dwufunkcyjnego, który pomieści siedzibę Komunalnej Kasy Oszczędności oraz administrację miasta. W wymaganiach konkursowych nacisk położono przede wszystkim na funkcjonalność budynku, w tym m.in. na właściwe rozmieszczenie biur, łatwość komunikacji wewnątrz budynku, zapewnienie interesantom wygodnych poczekalni i pomieszczeń sanitarnych. Na pierwszym piętrze miała mieścić się duża sala z balkonem przeznaczona na posiedzenia rady miejskiej. W jej sąsiedztwie miały znajdować się pokoje konferencyjne i gabinet burmistrza.
Gmach Kasy Oszczędnościowej w Białej. Karta pocztowa: Sparkasse. Autor: b.d. Wydawca: Grubner Papierhandlung, Bielitz. Rok: 1907. Źródło: polska-org.pl. Domena: publiczna.
Dyrekcja Miejskiej Kasy Oszczędności zwróciła się z prośbą o przeprowadzenie konkursu do Austriackiego Związku Inżynierów i Architektów. W skład konkursowego jury weszło trzech znanych wiedeńskich architektów. 24 lipca 1894 roku z ośmiu nadesłanych prac konkursowych jury wybrało zwycięski projekt, który przygotował budowniczy z Białej – Emanuel Rost junior. Drugie miejsce zajął projekt znanego bielskiego architekta Karla Korna.
Ratusz w Białej. Projekt Karla Korna, który zajął drugie miejsce w konkursie. Źródło: Ewa Chojecka, Ratusz w Bielsku-Białej 1897-1997, Urząd Miasta Bielsko-Biała, Bielsko-Biała 1997.
Prace budowlane przy ówczesnym plac Straży Ogniowej – Feuerwehrplatz rozpoczęto 1 września 1895 roku, a ukończono 30 września 1897 roku. W 1896 roku wybudowano m.in. system tuneli biegnący pod budynkiem, który miał umożliwiać niepostrzeżone opuszczenie ratusza wprost do parku. Koszt budowy ratusza, który pierwotnie szacowano na 200 000 koron, ostatecznie wyniósł 612 000 koron. Nowy gmach posiadał dwa piętra. 17 października 1897 roku pomieszczenia na wysokim parterze zajęła Komunalna Kasa Oszczędności, a pierwsze piętro administracja miejska oraz władze miejskie. Ostatnia kondygnacja przeznaczona była na mieszkania dla urzędników.
Karta pocztowa: Biala, Sparkassa. Autor: b.d. Wydawca: B. Loinger, Biala. Rok: 1911. Źródło: Piotr Kenig i Wojciech Kominiak, Bielsko-Biała na dawnej pocztówce w czasach monarchii austro-węgierskiej, WMW Mirosław Caputa, Bielsko-Biała 2001. Domena: publiczna.
Z uwagi na reprezentacyjny charakter oraz przestronne wnętrza nowy gmach bardzo szybko stał się budynkiem wielofunkcyjnym. Swoje biura znalazły w nim m.in. starostwo, dwudziestoosobowy oddział straży miejskiej, areszt, urząd podatkowy, sąd powiatowy, zakład zastawniczy, Towarzystwo Obywatelskie. Trzy pomieszczenia zajęło muzeum miejskie, założone z inicjatywy pochodzącego z Białej, profesora gimnazjum w Biesku – Erwina Hanslika. Muzeum otwarte było w każdą niedzielę i święta w godzinach od 10 do 12. Wstęp kosztował 20 halerzy.
Karta pocztowa: Biała, Ratusz. Autor: b.d. Wydawca: b.d. Rok: ok. 1934. Źródło: Ewa Janoszek, Wojciech Kominiak, Bielsko-Biała i okolice na dawnej pocztówce w czasach II Rzeczypospolitej, WMW Mirosław Caputa, Bielsko-Biała 2008. Domena: publiczna.
W okresie II wojny światowej w budynku ratusza swoją siedzibę miało Starostwo Powiatowe – Landratsamt. Utworzony w 1939 roku przez hitlerowców nowy powiat obejmował m.in. miasta Bielsko, Andrychów, Kęty, Oświęcim, Wadowice, Zator. W 1951 roku po połączeniu Bielska i Białej w jedno miasto bialski ratusz stał się siedzibą Prezydenta Miasta, Urzędu Miejskiego i Miejskiej Rady Narodowej miasta Bielska-Białej.
fot. Ratusz w Bielsku-Białej w 2023 r.