Przejdź do treści
Strona główna > Plac Chrobrego – bielski „Pigalle”

Plac Chrobrego – bielski „Pigalle”

Plac Chrobrego.

Formowanie placu położonego u podnóża Wzgórza Miejskiego na terenie Dolnego Przedmieścia, zwanego pierwotnie placem Smolnym (Pechring) rozpoczęło się w połowie XIX wieku. Na jego powstanie wpłynęło skanalizowanie w 1863 roku płynącego przez plac potoku Niper oraz wyburzenie około 1876 roku stojących w tym miejscu budynków. Od tego momentu plac zaczął przejmować funkcję miejskiego rynku. Przez plac Smolny przebiegał osiemnastowieczny trakt cesarski, łączący Wiedeń ze Lwowem, do którego należała obecna ulica Wzgórze.

Plac Chrobrego.

Karta pocztowa: Gruss aus Bielitz – Töpferplatz. Autor: b.d. Wydawca: Josef Grubner, Bielitz. Rok: 1903. Źródło: Monika Ćwikowska-Broda i Wiesław Ćwikowski, Bielsko-Biała i okolice – historia pocztówką pisana, Oficyna Wydawnicza M-C, Bielsko-Biała 2008. Domena: publiczna.

W drugiej połowie XIX wieku wraz z rozwojem Dolnego Przedmieścia w okolicy placu zaczęto budować liczne kamienice, wille bogatych fabrykantów oraz gmachy użyteczności publicznej. Inwestycją, która znacznie wpłynęła na podniesienie rangi placu, było oddanie do użytku przez Zarząd Kolei Północnej w 1890 roku nowego dworca kolejowego. Budowa dworca wymusiła na władzach miasta zawarcie umowy na budowę w miejscu nieutwardzonej dotąd ścieżki, nowej szosy bitej łączącej dworzec z placem. Powstałą ulicę pierwotnie nazwano Tunelowa (Tunnelstraße), a obecnie 3 Maja. W 1890 roku nazwę placu zmieniono na Garncarski (Töpferplatz) ze względu na odbywające się na nim targi wyrobami ceramicznymi. Potencjał drzemiący w lokalizacji placu Garncarskiego zauważył słoweńsko-włoski architekt i urbanista – Max Fabiani, który w 1899 roku wykonał projekt monumentalnego ratusza miejskiego, wzniesionego na placu. Projekt Fabianiego nie został jednak wdrożony do realizacji. Położenie placu oraz okoliczne inwestycje spowodowały, że stał się on centralnym punktem Bielska.

Plac Chrobrego.

Projekt ratusza Maxa Fabianiego na placu Garncarskim. Źródło: Jacek Kachel, „Od szlaków handlowych po autostrady”, Miejski Zarząd Dróg w Bielsku–Białej, Bielsko-Biała 2020 r.

Na częściowo zabudowanym placu funkcjonowały sklepy, siedziba Kasy Oszczędności, redakcje gazet, postoje fiakrów i omnibusów. Na początku XX wieku wśród budynków stanowiących zabudowę pomiędzy placem a obecną ulicą Wzgórze znajdował się m.in. tzw. Domu Tobiasa. W budynku mieściły się siedziby dwóch redakcji lokalnych gazet, wydawanej przez Szymona Tobiasa – Bielitz Bialaer Anzeiger oraz wydawanej przez Niemiecki Związek Narodowy – Ostschlesische Deutsche Zeitung. Gazeta ta reprezentowała interesy lokalnego mieszczaństwa i pełniła funkcję gazety urzędowej Bielska. Obie gazety ukazywały się w poniedziałki, środy i soboty. Ponadto w budynku Szymon Tobias prowadził zakład plakatowań, trafikę tytoniową i punkt sprzedaży czasopism. Mieściła się w nim również owocarnia Marii Kamiński oraz punkt przyjęć pralni parowej „Pedanterie” z Białej-Lipnika.

Plac Chrobrego.

Plac Garncarski. Na pierwszym planie Dom Tobiasa. Karta pocztowa: Bielitz – Schloss Töpferplatz. Autor: b.d. Wydawca: A.B.B. Rok: 1914. Źródło: Biblioteka Narodowa. Domena: publiczna.

W okresie międzywojennym na placu wydzielono jezdnię, stworzono parking i wybudowano przystanek autobusowy. W 1925 roku dużo emocji budziło ulokowanie na placu stacji benzynowej. Część radnych miejskich wnioskowała, aby przed rozpoczęciem budowy specjalna komisja wypowiedziała się na temat położenia stacji pod kątem zapewnienia bezpieczeństwa i zapobieżenia wypadkom. W maju tegoż roku komisja składająca się z przedstawicieli policji, straży pożarnej i PKP, po wizji lokalnej stwierdziła, że nie ma żadnych przeszkód, by stacja została wzniesiona na placu Garncarskim, obok kiosku inwalidów. W tym samym roku zmieniono nazwę placu na plac Chrobrego.

Plac Chrobrego.

Plac Chrobrego w okresie międzywojennym. Karta pocztowa: Bielsko – Plac Bolesława Chrobrego. Autor: b.d. Wydawca: Sztuka Kraków. Rok: 1937. Źródło: Monika Broda i Wiesław Ćwikowski, Bielsko-Biała i okolice – historia pocztówką pisana, Oficyna Wydawnicza M-C, Bielsko-Biała 2002. Domena: publiczna.

Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Bielska, w czasie II wojny światowej, plac otrzymał nazwę Adolfa Hitlera. Do nazwy plac Chrobrego wrócono w 1945 roku. Na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku plac przekształcono w strefę wyłącznie dla pieszych. Od tego okresu plac potocznie nazywany jest przez część bielszczan „Pigallem”.

Plac Chrobrego.

fot. Plac Chrobrego – bielski Pigalle w 2022 r.

Plac Chrobrego – plac Smolny, plac Garncarski, plac Adolfa Hitlera, bielski Pigalle