W miejscu, gdzie obecnie stoi kościół pod wezwaniem Opatrzności Bożej w Białej, na przełomie siedemnastego i osiemnastego wieku rozciągał się las. Po lesie tym często przechadzał się ówczesny burmistrz Białej, jeden z najbogatszych kupców handlujących płótnem Baltazar Damek. Jak głosi legenda, Damek podczas tych spacerów widywał między drzewami migoczące światełko, które znikało, gdy się do niego zbliżał. Światełko pojawiało się wieczorami i w nocy, widział je także z okien swojego domu. Jako że burmistrz świecił przykładem bogobojności, uznał to zjawisko za znak z niebios i postanowił w miejscu tym wybudować drewnianą kaplicę. Swoje postanowienie wcielił w życie w 1708 roku. Poświęconą 5 sierpnia tegoż roku kaplicę pod wezwaniem Opatrzności Bożej objęli opieką jezuici, którzy w tamtym okresie prowadzili na tym terenie misje nawracania miejscowych ewangelików.
Karta pocztowa: Biala – Kath. Kirche. Autor: b.d. Wydawca: S. Goldstein, Biala. Rok: 1905. Źródło: Monika Ćwikowska-Broda i Wiesław Ćwikowski, Bielsko-Biała i okolice – historia pocztówką pisana, Oficyna Wydawnicza M-C, Bielsko-Biała 2008. Domena: publiczna.
Nieco inna geneza powstania kaplicy wynika z kroniki jezuickich misjonarzy. Według zapisów kroniki burmistrz w miejscu, gdzie wzniósł kaplicę, został bardzo poważnie zraniony przez szwedzkiego żołnierza i tylko dzięki opatrzności bożej uniknął śmierci. Kaplica stanowiła votum dziękczynne za uratowanie życia. Z kroniki wynika również, że obok kaplicy Baltazar Damek wzniósł z własnych środków dom dla misjonarzy. Jednak do jego przekazania nigdy nie doszło, bowiem weszło w życie rozporządzenie zabraniające przekazywania budynków ojcom pod groźbą surowej kary. Kiedy Damek odmówił rezygnacji z przekazania domu jezuitom, starosta lipnicki wydał nakaz spalenia go, aż do fundamentów.
Karta pocztowa: Gruss aus Biala – Kath. Stadtpfarrkirche. Autor: b.d. Wydawca: R. Machaliza, Bielitz. Rok: ok. 1906. Źródło: Archiwum Allegro. Domena: publiczna.
W 1760 roku odbyło się poświęcenie fundamentów pod budowę nowego, murowanego kościoła, który miał stanąć w miejscu starej kapliczki. Kościół w stylu późnego baroku został wzniesiony w latach 1760–1769, a jego budowę sfinansował starosta lipnicki Henryk Brühl. Dwadzieścia lat później została powołana do życia Parafia Opatrzności Bożej w Białej. Do 1790 roku kościół otoczony był cmentarzem.
W XIX wieku budynek był dwukrotnie przebudowywany. Obecny wygląd uzyskał dopiero w latach 1886–1887. Autorem zmian i wykonawcą projektu był architekt Emanuel Rost. Podczas prac budowlanych podwyższono wieże i przebudowano fasadę. Kościół posiada piękne rokokowe wyposażenie z drugiej połowy XVIII wieku. Do chwili wybuchu I wojny światowej kościół posiadał cztery dzwony umieszczone na dwóch wieżach. Największy ważył dwie tony i odznaczał się głębokim, poważnym i donośnym dźwiękiem. Niestety, zaborcy zarekwirowali go wraz z dwoma mniejszymi dzwonami na pociski armatnie.
fot. Kościół p.w. Opatrzności Bożej w Białej w 2017 r.
Obecnie na elewacji budynku kościoła przy placu Opatrzności Bożej znajdują się tablice poświęcone m.in. papieżowi Janowi Pawłowi II, żołnierzom Września, Armii Krajowej i Narodowej Organizacji Wojskowej walczącym z niemieckim okupantem, Orlętom Lwowskim, pomordowanym przez NKWD mieszkańcom Bielska i Białej w Katyniu i innych miejscach straceń oraz Ludziom „Solidarności” Podbeskidzia więzionym, internowanym i prześladowanym.