Przejdź do treści
Strona główna > Dworek i farbiarnia Franza Mänhardta

Dworek i farbiarnia Franza Mänhardta

Dworek Manhardta i Geyera.

Urodzony w 1798 roku Franz Mänhardt, po ukończeniu studiów chemicznych w Wiedniu, osiedlił się w Bielsku. W 1822 roku na tzw. Pastornaku pod nr 87, pomiędzy obecnymi ulicami 1 Maja i Przekop wybudował duży, dwukondygnacyjny dom mieszkalny, w formie klasycystycznego dworku. Na jego zapleczu wybudował przyległe hale fabryczne północną i południową. Pierwotnie kompleks zabudowy tworzył układ podkowy otwarty na zachód. W budynkach fabrycznych Mänhardt przez pięćdziesiąt lat prowadził z powodzeniem farbiarnię.

Fabryka i dworek Manhardta i Geyera.

Źródło: Dworek (obecnie Dom Kultury Włókniarzy) i farbiarnia Franza Mänhardta na litografii z ok. 1870 r. Źródło: Piotr Kenig, Mänhardtowie w Bielsku i Białej, Relacje Interpretacje Nr 3/2009, Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała 2009.

W 1870 roku Franz Mänhardt przekazał farbiarnię synowi – Carlowi, który kontynuował działalność ojca, prowadząc ją wspólnie ze szwagrem Karlem Theodorem Hennigiem pod firmą C. Mänhardt & Hennig. W 1879 roku Hennig wystąpił ze spółki, a firmę dalej jednoosobowo prowadził Carl.

Fabryka i dworek Manhardta i Geyera.

fot. Budynek dawnego dworku Franza Mänhardta, obecnie Dom Kultury Włókniarzy w 2023 r.

Po śmierci Carla Mänhardta, w 1888 roku zakład wraz z pałacykiem od rodziny zmarłego nabył bielski przemysłowiec Franz Geyer i przekształcił zabudowania fabryczne w fabrykę sukna. Na przestrzeni lat 1872 – 1912 zabudowania te były wielokrotnie przebudowywane i dobudowywane, głównie przez Geyera.

Fabryka i dworek Manhardta i Geyera.

Dworek i fabryka Franza Geyera. Źródło: Łukasz Malaka, Żużel. Bracia Geyerowie. Przedwojenni Pawliccy, Pobandzie.com.pl, 2022 r.

Fabryka i dworek Manhardta i Geyera.

Fragment papieru firmowego Geyera, z widokiem fabryki. Źródło: Ewa Janoszek, Architektura przemysłowa Bielska i Białej w latach 1806-1939, Urząd Miejski w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała 2008.

Po II wojnie światowej majątek fabryczny znacjonalizowano. Fabrykę przejął Zakład Przemysłu Wełnianego im. Leona Laska „BEWELANA”. W 1958 roku w dworku działalność rozpoczął Dom Kultury Włókniarzy. Po 1991 roku cześć hal fabrycznych adaptowano na cele handlowe. Przebito pasaż na rogu ulic Przekop i Sukienniczej oraz zaślepiono okna przyziemia.

Fabryka i dworek Manhardta i Geyera.

fot. Hale fabryczne dawnej fabryki Franza Geyera przy skrzyżowaniu ulic Sukienniczej i Przekop w 2021 r.

Budynek mieszkalny i fabryka Franza Mänhardta, Carla Mänhardta, Franza Geyera, ZPW im. L. Laska „BEWELANA”, Dom Kultury Włókniarzy – Bielsko-Biała, ul. 1 Maja 12, ul. Sukiennicza 6-8, ul. Przekop