W 1953 roku Państwowa Komisja Planowania zatwierdziła wstępny projekt budowy elektrociepłowni w Bielsku-Białej. Potrzeba budowy elektrociepłowni podyktowana była względami ekonomicznymi. W przemysłowym mieście funkcjonowało wiele zakładów produkcyjnych z własnymi, przestarzałymi kotłowniami, które nie były w stanie zaspokoić ich potrzeb. W latach pięćdziesiątych XX wieku w bielsko-bialskich zakładach czynnych było około 180 kotłowni. Wiele z nich wybudowano jeszcze przed I wojną światową i ich wydajność była bardzo niska. Założeniem projektu była budowa w pobliżu śródmieścia, na ówczesnych obrzeżach miasta, nowoczesnego zakładu, z którego promieniowo, do głównych obszarów fabrycznych, miały rozbiegać się magistrale cieplne. Lokalizacja elektrociepłowni na niezagospodarowanej przestrzeni przy ulicy Żywieckiej, obok osiedla Grunwaldzkiego, spełniała to założenie.
fot. Zabudowania elektrociepłowni w 2018 r.
Decyzja o budowie elektrociepłowni była przedsięwzięciem bardzo śmiałym i ambitnym. Ówczesne firmy budowlane nie miały prawie żadnego doświadczenia w budowaniu takiego typu obiektów. Budowa elektrociepłowni rozpoczęła się w drugiej połowie lat pięćdziesiątych XX wieku i łącznie trwała trzynaście lat. Już w 1960 roku elektrociepłownia wyprodukowała pierwszy prąd oraz pierwszą parę. Trzy lata później z wytworzonej pary korzystało już dziewięćdziesięciu dziewięciu odbiorców. W kolejnych latach do sieci podłączono część gmachów użyteczności publicznej, szkoły, szpitale oraz budynki mieszkalne na okolicznych osiedlach Grunwaldzkim i Złotych Łanach. Z upływem lat rozszerzano liczbę odbiorców wykorzystujących wytworzoną w elektrociepłowni parę. Ciepłownia wyposażona była m.in. w dwa kominy: pierwszy o wysokości 120 m wzniesiono w 1960 roku, drugi o wysokości 160 m w 1967 roku oraz cztery kotły energetyczne parowe i trzy turbozespoły. Wybudowanie i oddanie do użytku zakładu umożliwiło likwidację około 160 kominów fabrycznych na terenie miasta.
fot. Prace rozbiórkowe na terenie elektrociepłowni w 2020 r.
W 2013 roku obok elektrociepłowni wybudowano nowy blok ciepłowniczy, który jest jednym z najnowocześniejszych tego typu zakładów w Europie. W porównaniu z blokami starej elektrociepłowni, emituje on mniej o 90% dwutlenku siarki i o 25% dwutlenku węgla. Dlatego z użytkowania wyłączono pierwotne zabudowania zakładu. Od sierpnia 2019 roku rozpoczęły się prace rozbiórkowe mające na celu ich wyburzenie. Prace trwały do kwietnia 2021 roku i objęły swoim zakresem likwidację m.in.: obu kominów, chłodni kominowej, trzydziestu dwóch budynków, w tym rozdzielni, nastawni głównej, kotłowni, maszynowni, magazynu gazów. Wszystkie prace rozbiórkowe z uwagi na lokalizację zakładu odbyły się metodą mechaniczną i zostały przeprowadzone przez czeskiego wykonawcę. Recyklingowi lub zutylizowaniu poddano łącznie około trzydzieści tysięcy ton odpadów. Dzisiaj po nowoczesnym zakładzie lat sześćdziesiątych XX wieku, wybudowanym kosztem setek milionów złotych i wysiłkiem ogromnej rzeszy robotników, pozostał jedynie ogromny trawnik, który w 2022 roku ma zostać obsadzony około 200 sztukami drzew i krzewów.
fot. Trawnik w miejscu wyburzonych hal elektrociepłowni.
Elektrociepłownia w Bielsku-Białej – Bielsko-Biała, ul. Juliana Tuwima 2