Przejdź do treści
Strona główna > „Bialska Wenecja” – wehikuł czasu

„Bialska Wenecja” – wehikuł czasu

Bialska Wenecja

Na stokach Gaików swoje źródło ma potok Lipnicki zwany popularnie Niwką. Ponad sześciokilometrowy prawy dopływ rzeki Białej przepływa przez Lipnik i Białą. Do 1916 roku koryto potoku płynącego przez Białą, od placu Deskowego (obecnie Opatrzności Bożej) do jego ujścia było całkowicie odkryte. Widok potoku wijącego się pomiędzy parterowymi budynkami i chałupami oraz bulwary z wąskimi chodnikami i licznymi mostkami był bardzo malowniczy, dlatego niektórzy nazywali to miejsce „bialską Wenecją”.

Widok z placu Ratuszowego w Białej na dolny bieg potoku Niwka wzdłuż ówczesnej ulicy Nad Niwką, uformowanej w XVII i XVIII wieku. W głębi widoczne dachy kamienic wzniesionych w Bielsku.

Potok Niwka.

Fotografia: Potok Niwka w Białej. Autor: b.d. Rok: 1912. Źródło: Jerzy Polak i Mieczysław Tomiczek, Bielsko-Biała w starej fotografii, Urząd Miejski w Bielsku-Białej i Bielskie Zakłady Graficzne, Bielsko-Biała 1991. Domena: publiczna.

Widok z ulicy Ratuszowej w kierunku placu Deskowego. W oddali widocznie wieże kościoła katolickiego pw. Opatrzności Bożej w Białej.

Potok Niwka.

Karta pocztowa: Biala – Augasse. Autor: nieznany. Wydawca: Hermann Seibt, Meißen. Rok: 1908. Źródło: Monika Broda i Wiesław Ćwikowski, Bielsko-Biała i okolice – historia pocztówką pisana, Oficyna Wydawnicza M-C, Bielsko-Biała 2002. Domena: publiczna.

W listopadzie 1914 roku w związku z budową na placu Ratuszowym miejskiego kinoteatru postanowiono uregulować i zasklepić część koryta potoku. W latach 1914-1916 potok zakryto na odcinku o długości około 126 metrów, od ulicy Ratuszowej w kierunku zachodnim do jego ujścia do rzeki Białej. Prace budowlane wykonała firma Pittel & Brausewetter, a ich koszt wyniósł 40 tysięcy koron.

Potok Niwka.

Karta pocztowa: Biala – Partie a. d. Augasse. Autor: nieznany. Wydawca: J. Jurczik, Biala. Rok: 1910. Źródło: Monika Broda i Wiesław Ćwikowski, Bielsko-Biała i okolice – historia pocztówką pisana, Oficyna Wydawnicza M-C, Bielsko-Biała 2002. Domena: publiczna.

Górny bieg potoku od placu Deskowego do ulicy Ratuszowej pozostał odkryty.

Potok Niwka.

Fotografia: Potok Niwka w Białej. Autor: b.d. Rok: początek XX w. Źródło: https://wadowice1920.gosc.pl. Domena: publiczna.

Z upływem lat brzegi odkrytej części potoku uregulowano i starannie obudowano oraz połączono żelaznymi kładkami. Kładka nad Niwką na wysokości ulicy Głębokiej przed kamienicą Leona Jakubeckiego.

Potok Niwka.

Karta pocztowa: Kościół katolicki w Białej. Autor: b.d. Wydawca: b.d. Rok: b.d. Źródło: Ewa Janoszek i Wojciech Kominiak, Bielsko-Biała i okolice na dawnej pocztówce w czasach II Rzeczypospolitej, WMW Mirosław Caputa, Bielsko-Biała 2008. Domena: publiczna.

W 1927 roku pojawił się ciekawy pomysł stworzenia na odkrytym odcinku potoku basenu do rzecznych kąpieli. Jednak projekt ten szybko oprotestowali okoliczni mieszkańcy.

W 1964 roku rozpoczęto prace związane z zasklepianiem pozostałej części potoku. Prace budowlane objęły odcinek od placu Ratuszowego do placu Kościelnego w Białej. Ostatni fragment potoku w rejonie kościoła pw. Opatrzności Bożej zasklepiono we wrześniu tegoż roku. Tym samym z miejskiego krajobrazu zniknęły ostatnie ślady „bialskiej Wenecji”.

Potok Niwka.

Karta pocztowa: Niwka. Autor: b.d. Wydawca: b.d. Rok: b.d. Źródło: Ewa Janoszek i Wojciech Kominiak, Bielsko-Biała i okolice na dawnej pocztówce w czasach II Rzeczypospolitej, WMW Mirosław Caputa, Bielsko-Biała 2008. Domena: publiczna.

Całkowite zakrycie potoku Niwka umożliwiło zlikwidowanie tzw. mostu ratuszowego, łączącego plac Ratuszowy z ulicą Ratuszową. Obecnie w miejscu tym znajduje się przejście dla pieszych.

Ulica Ratuszowa

Obecna konstrukcja, na której utrzymuje się nawierzchnia ulicy ks. S. Stojałowskiego, składająca się z 50 segmentów przykrywających nurt potoku Niwka jest nietypowym, chyba najszerszym w kraju mostem o szerokości 566 metrów. Długość tego mostu odpowiada szerokości ulicy i wynosi zaledwie 8,5 metra.

Bialska Wenecja – Bielsko-Biała, ul. ks. S. Stojałowskiego