Przejdź do treści
Strona główna > Początek bielsko-bialskich autobusów

Początek bielsko-bialskich autobusów

Autobus w Bielsku.

Koncepcja wprowadzenia w Bielsku i Białej komunikacji autobusowej narodziła się w 1926 roku i wynikała z faktu rezygnacji przez Bielsko Bialską Spółkę Elektryczną i Kolejową S.A. z budowy linii tramwajowej łączącej Białą i Lipnik. Przeprowadzone badania wykazały, że o połowę tańsze będzie uruchomienie na tej trasie linii autobusowej. Na przestrzeni czerwca i lipca 1927 roku magistraty Bielska i Białej oraz starostwo powiatowe wydały spółce koncesję na prowadzenie „Przedsiębiorstwa przewozowego dla przewozu ludzi autobusami z silnikiem spalinowym” oraz zgodę na wytyczenie czterech tras autobusowych. Pierwsze zaprojektowane linie to Biała miasto – okrężna, Bielsko – Wapienica, Mikuszowice Śląskie – Bystra oraz Bielsko – Biała – Lipnik. W październiku 1927 roku sprowadzono z Austrii pierwsze trzy pojazdy typu Austro-Fiat, które już 8 listopada rozpoczęły przewóz pasażerów. Pojawienie się na bielskich i bialskich ulicach autobusów oznaczonych firmowym logiem BBSEiK otworzyło nowy rozdział w historii lokalnej komunikacji.

Autobus w Bielsku.

fot. Austro-Fiat z 1930 r. Źródło: Virtuelles Kraftfahrzeug Museum Austria.

Z uwagi na wysokie ceny biletów, w początkowym okresie pasażerami autobusów byli głównie bogaci mieszczanie oraz turyści. Najwięcej pasażerów korzystało z usług przewozowych w niedziele i święta. Powodzenie autobusów spowodowało, że w 1928 roku spółka zamówiła w Wiedniu następne pojazdy i zaczęła uruchamiać nowe linie. Szczytowy moment rozwoju komunikacji autobusowej przypadł na 1931 rok, kiedy firma obsługiwała jedenaście linii międzymiastowych i dwie linie miejskie. Jednak trwający w Polsce wielki kryzys i zubożenie społeczeństwa spowodowały, że liczba pasażerów zaczęła gwałtownie spadać. Sytuacji nie rozwiązało obniżenie cen biletów, a drastycznie wpłynęło na obniżenie rentowności autobusów. Zlikwidowano deficytowe linie podmiejskie do Hałcnowa, Kamienicy, Wapienicy, Jaworza, Lipnika oraz czasowo do Straconki. Na pozostałych trasach częstotliwość kursów została ograniczona. Część załogi zwolniono, a dziesięć z piętnastu posiadanych autobusów w 1932 roku postawiono w garażach. Lata kryzysu spowodowały, że na rynku lokalnym pojawiły się prywatne firmy, konkurencyjne dla BBSEiK. Największy sukces odniosła firma Fryderyka Olschlagera z Bielska, która w latach 1931-1932 uruchomiła m.in. linie do Bystrej, Straconki i Żywca. Jednak firmy te nie wytrzymały rywalizacji z BBSEiK. W 1934 roku ponownie zaczęto rozwijać komunikację autobusową. Przedłużono trasy istniejących linii oraz uruchomiono nowe. Dodatkowo spółka zakupiła trzy autobusy marki Polski Fiat. Rozwojowi komunikacji w Bielsku i Białej sprzyjały prowadzone nowe inwestycje miejskie oraz przemysłowe. W 1936 roku uruchomiono sezonową linię miejską do nowo wybudowanego kąpieliska miejskiego w Bielsku. Zmorą miejskiego taboru autobusowego był fatalny stan ówczesnych dróg powiatowych i gminnych, a także części ulic w Bielsku i Białej.

Autobus w Bielsku.

Karta pocztowa: Bielsko – Plac Bolesława Chrobrego. Autor: b.d. Wydawca: Sztuka Kraków. Rok: 1937. Źródło: Monika Broda i Wiesław Ćwikowski, Bielsko-Biała i okolice – historia pocztówką pisana, Oficyna Wydawnicza M-C, Bielsko-Biała 2002. Domena: publiczna.

Znaczące zmiany w funkcjonowaniu bielsko-bialskich autobusów nastąpiły w 1935 roku, kiedy to na biletach i przystankach pojawiły się napisy wyłącznie w języku polskim, również obsługa pasażerów odbywała się w języku polskim. Lata 1938-1939 to kolejny okres przeobrażeń Bielsko-Bialskiej Spółki Elektrycznej i Kolejowej S.A. Kierowanie przedsiębiorstwem przejęli wyłącznie Polacy, firma zakupiła też sześć nowych autobusów marki Chevrolet, które zastąpiły wysłużone Austro-Fiaty.

Autobus w Bielsku.

Karta pocztowa: Bielsko – Wzgórze. Autor: b.d. Wydawca: b.d. Rok: ok. 1935. Źródło: Monika Broda i Wiesław Ćwikowski, Bielsko-Biała i okolice – historia pocztówką pisana, Oficyna Wydawnicza M-C, Bielsko-Biała 2002. Domena: publiczna.

W związku z wybuchem II wojny światowej, we wrześniu 1939 roku polskie kierownictwo firmy oraz znaczna część załogi opuścili Bielsko, zabierając ze sobą cały tabor autobusowy spółki, czyli 18 pojazdów. W wyniku zawieruchy wojennej autobusy trafiły w Rumunii do miasta Braiła, skąd już nie wróciły. W ten sposób Bielsko i Biała zostały pozbawione komunikacji autobusowej.

Na marginesie tej historii warto uzmysłowić sobie, że projektowanie linii autobusowych w tamtym okresie w Bielsku i Białej nie było tak oczywiste, jak współcześnie. Trzeba pamiętać, że obecna ulica Stojałowskiego powstała dopiero w latach siedemdziesiątych XX wieku. W miejscu jej odcinka od ulicy Ratuszowej do placu Opatrzności Bożej do lata sześćdziesiątych XX wieku płynął odkryty potok Niwka, jednocześnie dopiero w 1974 roku wyburzono kamienice zamykającą plac Smolki od wschodu i zbudowano most drogowy przez rzekę Białą łączący oba miasta. Pod zamkiem wzdłuż muru obronnego znajdował się bazar, a ulica Zamkowa była o wiele węższa niż obecnie. Jednocześnie po wąskich ulicach poruszały się tramwaje, samochody i furmanki.