Przejdź do treści
Strona główna > Najbardziej wypasione gimnazjum, opinie dla bezpieki i tragiczne decyzje władz partyjnych

Najbardziej wypasione gimnazjum, opinie dla bezpieki i tragiczne decyzje władz partyjnych

Po rozpadzie Monarchii Austro-Węgierskiej na terenie Śląska Cieszyńskiego działała tylko jedna polska szkoła średnia – gimnazjum w Cieszynie. 17 lipca 1919 roku Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego przyjęła uchwałę o utworzeniu w Skoczowie państwowego gimnazjum realnego. Z uwagi na duże zainteresowanie nauką w szkole, Komisja Rządowa Śląska Cieszyńskiego w 1921 roku nakazała przeniesienie gimnazjum do Bielska. Ówczesne władze miasta zamieszkiwanego głównie przez Niemców nieprzychylnie przyjęły tą decyzję. Pojawiły się problemy z lokalizacją szkoły. Tymczasowo szkołę umieszczono w tzw. budynku szkół średnich. Dopiero w latach 1925-1927 dzięki dotacji z województwa wybudowano nowy gmach pierwszej polskiej szkoły średniej w Bielsku. Budynek został zaprojektowany przez Alfreda Wiedermanna oraz Roberta Gielera, roboty budowlane wykonywało szesnaście firm. Uroczyste rozpoczęcie pierwszego roku szkolnego odbyło się 1 września 1927 roku. Budynek szkolny był bardzo nowoczesny i uważany za jeden z najpiękniejszych w Polsce. Oprócz dwudziestu sal lekcyjnych posiadał kryty basen kąpielowy, aulę ze sceną, obserwatorium astronomiczne, salę gimnastyczną oraz budynek profesorski. Całość budowli wzniesiona została na planie litery U. Pierwszym dyrektorem szkoły został Jan Szajter – wiceburmistrz Bielska, wielki patriota, powstaniec śląski i człowiek oddany młodzieży. Kadra pedagogiczna była świetnie wyszkolona dzięki czemu, szkoła bardzo szybko stała się kuźnią polskości w Bielsku. W 1936 roku szkoła otrzymała imię Marszałka Józefa Piłsudskiego. W okresie międzywojennym szkoła cieszyła się tak dużym uznaniem w ówczesnym województwie śląskim, że nawet Niemcy zapisywali do niej swoich synów. Wraz z wybuchem wojny i wkroczeniem wojsk okupanta do Bielska gmach gimnazjum przejęła administracja niemiecka. Od 1944 roku pełnił on rolę szpitala wojskowego. Po wyzwoleniu Bielska budynek został zajęty przez wojska radzieckie i użytkowany dalej jako szpital przyfrontowy. Dopiero we wrześniu 1946 roku do budynku wrócili uczniowie. Z uwagi na trudne warunki lokalowe w mieście, w gmachu po wojnie funkcjonowało kilka szkół. W roku 1949 w szkole miała miejsce akcja usuwania krzyży z sal lekcyjnych, która przebiegała przy śpiewach gimnazjalistów „…My chcemy Boga, my poddani…”. Dyrekcja szkoły na podstawie polecenia resortu bezpieczeństwa prowadziła dossier uczniów i w postaci opinii przekazywała je „bezpiece” z chwilą ukończenia szkoły. W czterdziestą rocznicę istnienia szkoły nadano jej imię Mikołaja Kopernika, a w holu odsłonięto tablicę upamiętniającą bohaterską śmierć nauczycieli i uczniów szkoły w latach 1939-1945. W latach sześćdziesiątych inne szkoły wyprowadziły się z budynku i kiedy wydawało się, że „Kopernik” odzyska swój gmach, władze partyjne w 1972 roku bez jakichkolwiek racjonalnych przesłanek przekazały go Filii Politechniki Łódzkiej w Bielsku – Białej. W tym samym roku nakazały podzielić liceum na dwa: Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika i IV Liceum Ogólnokształcące im. Komisji Edukacji Narodowej. Większość nauczycieli i uczniów przeszła do Liceum nr IV przy ulicy Mickiewicza. Reszta została bez pomieszczeń. Na spotkaniu nauczycieli z władzami Politechniki zapadła bez zgody władz partyjnych decyzja, że w pomieszczeniach Politechniki powstanie Mały Kopernik. Szkoła otrzymała kilka sal, balkon przy sali gimnastycznej oraz małą szatnię. Kuriozalne decyzje partyjne spowodowały, że Liceum gościnnie korzystało z pomieszczeń, które w przeszłości były jego własnością. Wejście do szkoły znajdowało się przy ulicy Lubertowicza. Stan ten trwał do roku 1989, kiedy Ministerstwo Obrony Narodowej podjęło decyzję o rozwiązanie jednostki wojskowej OTK nr 31-31, a Rada Miasta przekazała tereny wojskowe na bialskich Błoniach Politechnice. W 1990 roku liceum im. Kopernika odzyskało swój budynek. W roku 2010 z inicjatywy uczniów i grona pedagogicznego na przylegającym do budynku niewielkim skwerze postawiono pomnik upamiętniający ofiary Katynia oraz katastrofy Smoleńskiej.

Pierwsza polska szkoła średnia w Bielsku, I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika – ul. Listopadowa 70