Przejdź do treści
Strona główna > Cmentarz w Białej – konfederaci, burmistrzowie i przemysłowcy

Cmentarz w Białej – konfederaci, burmistrzowie i przemysłowcy

Katolicki cmentarz w Białej.

Pierwotnie w miejscu gdzie obecnie znajduje się cmentarz katolicki w Białej, znajdował się cmentarz poległych podczas walk w okolicach Białej konfederatów barskich. Cmentarz utworzono w XVIII wieku i wiązało się to z faktem, że w latach 1769 – 1772 Biała była ośrodkiem władzy i bazą Konfederacji. Po upadku Konfederatów i I rozbiorze Polski, w 1772 roku na mocy dekretu cesarza Józefa II, który nakazywał ze względów sanitarnych przenoszenie cmentarzy z zamieszkałych obszarów miejskich na tereny niezamieszkałe, władze austriackie, nakazały przeniesienie wszystkich cmentarzy miejskich i przykościelnych na tereny pozamiejskie. Dlatego po zlikwidowaniu cmentarza parafialnego przy kościele Opatrzności Bożej w Białej, jego funkcję przejął od 1790 roku cmentarz konfederatów. Ciekawostką było, że cmentarz administracyjnie znajdował się poza granicami Białej na terenie Lipnika.

Cmentarz katolicki w Białej.

fot. Brama główna cmentarza.

W XIX wieku cmentarz był dwukrotnie powiększany, ponadto wzniesiono na nim murowany dom pogrzebowy, a dzięki hojności bialskich mieszczan Doroty i Walentego Szymeczek otoczono murem kamienno-ceglanym. Wejście główne na cmentarz stanowiła trójdzielna brama. Około 1888 roku na cmentarzu wzniesiono neorenesansowe krużganki. W okresie II wojny światowej cmentarz przejęły niemieckie władze miasta, które od 1942 roku zabroniły grzebania na nim Polaków. Dopiero po zakończeniu działań wojennych parafia Opatrzności Bożej odzyskała cmentarz. W 1952 roku cmentarz powiększono o ostatnią trzecią część. Na głównej alei cmentarza stoją dwa kamienne krzyże erekcyjne.

Cmentarz katolicki w Białej.

fot. Kamienny krzyż erekcyjny w najstarszej części cmentarza.

Pierwszy pochodzący z drugiej połowy XIX wieku, znajduje się w najstarszej części cmentarza, a drugi z XX wieku w części najnowszej. Na cmentarzu zostało pochowanych wielu znanych i zasłużonych mieszkańców Bielska i Białej. Znajdują się tam groby wielu bialskich burmistrzów – Nahowskiego, Wenzelisa, de Ines, Bastgena, Schindlera, znanych przemysłowców i fabrykantów – Lukasa, Vogta, Strzygowskiego, działaczy narodowych m.in. dr Edwarda Stiasnego twórcy Czytelni Polskiej, Juliusza Nowickiego powstańca styczniowego i wielu artystów. Na cmentarzu znajduje też grób dziadków papieża Jana Pawła II – Marii i Macieja Wojtyła.

Cmentarz katolicki w Białej.

fot. Neorenesansowe krużganki z około 1888 roku.

Cmentarz konfederatów barskich, cmentarz rzymskokatolicki w Białej, cmentarz parafialny parafii Opatrzności Bożej – ul. Cmentarna