W 1852 roku, w kwartale pomiędzy obecnymi ulicami Krakowską, Lwowską, Kazimierza Wielkiego i Lipnicką rozpoczęła działalność fabryka spirytusu i likierów Adolfa Fränkla – lipnickiego filantropa żydowskiego pochodzenia oraz członka pierwszej Rady Gminnej gminy Lipnik. Początkowo w skład zabudowań fabryki wchodziły dwa budynki fabryczne, maszynownia i magazyn. W latach 1887 – 1890 fabrykę sukcesywnie rozbudowywano.
fot. Zabudowania dawnej fabryki spirytusu i likierów Adolfa Fränkla w 2021 r.
Wzniesiono wysoką platformę wieżową, kotłownię ze zbiornikiem i kominem oraz czworoboczną wieżę. Jednocześnie w szeregu budynków fabrycznych przy Szosie Cesarskiej, obecnej ulicy Krakowskiej, wybudowano dom mieszkalny dla właściciela fabryki tzw. Fränklówkę. Budynek na przełomie XIX i XX wieku był jednym z najbardziej reprezentacyjnych w tej części miasta. Dumnie witał wszystkich wjeżdżających do Białej od strony Krakowa.
fot. Fränklówka w 2021 r.
Na południe od fabryki w miejscu gdzie obecnie znajdują się stacja paliw BP, restauracja McDonald’s oraz ul. Lwowska rozciągało się piękne dwupoziomowe założenie parkowo-ogrodowe, podzielone na dwie części. Część północna (Stacja BP) posiadała sieć prostopadłych ścieżek przecinających wypielęgnowane trawniki, natomiast większa, południowa część (restauracja McDonald’s) rozciągająca się, aż do brzegu Niwki składała się z wielu alejek z wysokim zadrzewieniem parkowym, krzewami i nasadzeniami kwiatów. Pod koniec XIX wieku założenie parkowo-ogrodowe przebudowano na wzór ogrodów wielkomiejskich. Stworzono szerokie żwirowe alejki, ustawiono ławki, zespoły klombów oraz wybudowano fontannę.
fot. W miejscu stacji paliw BP, restauracji McDonald’s oraz ul. Lwowskiej znajdowało się piękne założenie parkowo-ogrodowe.
W 1880 roku po śmierci Adolfa Fränkla fabrykę przejęli jego synowie, a jej nazwę zmieniono na „Adolf Fränkel & Söhne”. Fabryka przed I wojną światową produkowała spirytus uszlachetniony Bongout, likiery, wina, rumy i soki owocowe. Sprzedawane na terenie całych Austro-Węgier produkty prezentowane były na licznych wystawach m.in. w Paryżu, Wiedniu, Krakowie, Linzu, Londynie oraz we Lwowie i zdobyły wiele medali. Część produkcji wysyłana była na eksport. Na początku XX wieku firma „Adolf Frankel i Synowie” używała oficjalnej nazwy „c.k. Dostawcy Dworu, Dostawcy Wielkorządcy Toskanii, dostawcy arcyks. Józefa Habsburga – fabryka nalewek, wódek, marmolad, kompotów, win i soków owocowych, czekolad i bakalii – eksport do Królestwa Polskiego” i należała do największych firm w Lipniku. Jej sztandarowym produktem była nalewka „Grunwaldówka”. W II Rzeczypospolitej Polskiej firma prowadziła działalność, jako Towarzystwo Akcyjne. Kres jej działalności przyniósł wielki proces karno-skarbowy w 1931 roku, w którym oskarżono właścicieli i urzędników firmy o sprzedaż spirytusu monopolowego poza rejestrami. Sprawa zakończyła się przed Sądem Najwyższym, który utrzymał kary dla oskarżonych do 3 lat więzienia i 42 miliony zł grzywny od firmy.
Po II wojnie światowej wyburzono platformę wieżową a założenie ogrodowo-parkowe wykarczowano i wybetonowano. Teren przeznaczono na organizowanie targowiska, giełdy samochodowej oraz rozkładano na nim przyjezdne karuzele. W latach siedemdziesiątych XX wieku, przy wytyczaniu ulicy Lwowskiej zlikwidowano dużą część fabryki od strony zachodniej i północnej. Niektóre z zabudowań fabryki przetrwały do obecnych czasów. Zachowały się: budynek zbiornikowy wraz z kotłownią, część maszynowni i magazynów wykorzystywanych obecnie jako noclegownia dla bezdomnych, wieża oraz kamienica rodziny Fränklów. Na terenie dawnego parku obecnie znajdują się stacja Paliw BP, restauracja McDonald’s oraz przebiega ulica Lwowska.
Fabryka spirytusu i likierów Adolfa Fränkla – Bielsko-Biała, ul. Kazimierza Wielkiego 1