Przejdź do treści
Strona główna > Fabryka spirytusu i likierów Adolfa Fränkla

Fabryka spirytusu i likierów Adolfa Fränkla

Fabryka likieru Adolfa Frankla.

W 1852 roku, w kwartale pomiędzy obecnymi ulicami Krakowską, Lwowską, Kazimierza Wielkiego i Lipnicką rozpoczęła działalność fabryka spirytusu i likierów Adolfa Fränkla – lipnickiego filantropa żydowskiego pochodzenia oraz członka pierwszej Rady Gminnej gminy Lipnik. Początkowo w skład zabudowań fabryki wchodziły dwa budynki fabryczne, maszynownia i magazyn. W latach 1887 – 1890 fabrykę sukcesywnie rozbudowywano.

Fabryka Adolfa Frankla.

fot. Zabudowania fabryki spirytusu i likierów Adolfa Fränkla w 2021 r.

Wzniesiono wysoką platformę wieżową, kotłownię ze zbiornikiem i kominem oraz czworoboczną wieżę. Jednocześnie w ciągu budynków fabrycznych przy Szosie Cesarskiej, obecnej ulicy Krakowskiej, wybudowano dom mieszkalny dla właściciela fabryki tzw. Fränklówkę. Budynek na przełomie XIX i XX wieku był jednym z najbardziej reprezentacyjnych w tej części miasta. Dumnie witał wszystkich wjeżdżających do Białej od strony Krakowa.

Fabryka Adolfa Frankla.

fot. Kotłownia i budynek zbiornikowy.

Kamienica rodziny Franklów.

fot. Dom mieszkalny właścicieli fabryki tzw. Fränklówka.

Na południe od fabryki rozciągało się piękne dwupoziomowe założenie parkowo-ogrodowe, podzielone na dwie części. Część północna posiadała sieć prostopadłych ścieżek przecinających wypielęgnowane trawniki, natomiast większa, południowa część, rozciągająca się, aż do brzegu Niwki składała się z wielu alejek z wysokim zadrzewieniem parkowym, krzewami i nasadzeniami kwiatów. Pod koniec XIX wieku założenie parkowo-ogrodowe przebudowano na wzór ogrodów wielkomiejskich. Stworzono szerokie żwirowe alejki, ustawiono ławki, zespoły klombów oraz wybudowano fontannę.

W 1880 roku po śmierci Adolfa Fränkla fabrykę przejęli jego synowie, a jej nazwę zmieniono na „Adolf Fränkel & Söhne”. Fabryka przed I wojną światową produkowała spirytus uszlachetniony Bongout, likiery, wina, rumy i soki owocowe. Sprzedawane na terenie całych Austro-Węgier produkty prezentowane były na licznych wystawach m.in. w Paryżu, Wiedniu, Krakowie, Linzu, Londynie oraz we Lwowie i zdobyły wiele medali. Część produkcji wysyłana była na eksport. Na początku XX wieku firma „Adolf Frankel i Synowie” używała oficjalnej nazwy „c.k. Dostawcy Dworu, Dostawcy Wielkorządcy Toskanii, dostawcy arcyks. Józefa Habsburga – fabryka nalewek, wódek, marmolad, kompotów, win i soków owocowych, czekolad i bakalii – eksport do Królestwa Polskiego” i należała do największych firm w Lipniku. Jej sztandarowym produktem była nalewka „Grunwaldówka”. W II Rzeczypospolitej Polskiej firma prowadziła działalność jako Towarzystwo Akcyjne.

Po II wojnie światowej wyburzono platformę wieżową, a w latach siedemdziesiątych XX wieku, przy wytyczaniu ulicy Lwowskiej dużą część fabryki od strony zachodniej i północnej. Jednak, niektóre z zabudowań fabrycznych przetrwały do obecnych czasów. Zachowały się: budynek zbiornikowy wraz z kotłownią, część maszynowni i magazynów wykorzystywanych obecnie jako noclegownia dla bezdomnych, wieża oraz kamienica rodziny Fränklów.

Kamienica rodziny Franklów.

fot. Obecnie przy ulicy Krakowskiej, z zabudowań fabryki Fränkla pozostała tylko kamienica właścicieli.

Założenie ogrodowo-parkowe po wojnie wykarczowano i wybetonowano. Teren przeznaczono na organizowanie targowiska, giełdy samochodowej oraz rozkładano na nim przyjezdne karuzele. Współcześnie na terenie dawnego parku znajdują się stacja Paliw BP, restauracja McDonald’s oraz przebiega ulica Lwowska.

Miejsce dawnych zabudowań fabrycznych, fabryki Frankla.

fot. W miejscu stacji paliw BP, restauracji McDonald’s oraz ul. Lwowskiej znajdowało się piękne założenie parkowo-ogrodowe.

Fabryka spirytusu i likierów Adolfa Fränkla – Bielsko-Biała, ul. Kazimierza Wielkiego 1